- Կբազմազանեցվեն կրթական ծրագրերը, կրթության կազմակերպման ձևերն ու մեթոդները, կրթություն ստանալու հնարավոր ճանապարհները:
- Կապահովվի կրթական ծրագրերի ճկունությունը, դրանք սովորողների, նրանց ընտանիքների, համայնքի և տնտեսության կարիքներին համապատասխանեցնելու հնարավորությունները, կընդլայնվեն դպրոցական պարտադիր բաղադրիչով նախատեսված դասընթացները, կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների համար անհատական ուսումնական պլանների, մոդուլային ծրագրերի, հոսքային ուսուցման կիրառությունը:
- Միաժամանակ կզարգացվեն կրթության կազմակերպման ձևերը. կընդլայնվեն հեռավար կրթության հնարավորությունները, կներդրվի ոչ ֆորմալ կրթության արդյունքների ճանաչման մեխանիզմ, կապեր կստեղծվեն կրթության ֆորմալ և ոչ ֆորմալ ձևերի միջև, ինչը հնարավորություն կտա կրթական ցանկալի վերջնարդյունքներին հասնելու համար ընտրել առավել հարմար, սեփական հնարավորություններին համապատասխանող ճանապարհ:Կներդրվեն ուսումնական պարապմունքների կազմակերպման ժամանակակից մեթոդներ՝ հնարավորություն ստեղծելով օգտագործել արտադպրոցական ռեսուրսները՝ մշակութային կենտրոններ և այլն:
- Կրթության համակարգի բազմազանեցումը կառնչվի նաև ուսումնական հաստատությունների կազմակերպաիրավական ձևերին: Արդեն իսկ որոշ ուսումնական հաստատություններ վերակազմակերպվել են հիմնադրամների: Կխթանվի ուսումնական հաստատությունների համատեղ հիմնադրման, կառավարման համակարգում սոցիալական գործընկերների մասնակցության հնարավորությունների ընդլայնումը:
- Կարիքներին արդյունավետորեն արձագանքելու նպատակով կամրապնդվեն հետադարձ կապի և սոցիալական երկխոսության մեխանիզմները. պարբերաբար կանցկացվեն հասարակական կարծիքի ուսումնասիրություններ, կստեղծվեն հանրային քննարկման հարթակներ, կբարելավվեն որոշումների կայացման մասնակցային մեխանիզմները:
- Գործընկերային համագործակցություն. մասնավոր հատվածի և քաղաքացիական հասարակության հետ կամրապնդվի գործընկերային համագործակցությունը: Որոշ գործառույթների իրականացումը, կրթաօժանդակ ծառայությունների մատուցումը կփոխանցվի մասնագիտական ոլորտում արհեստավարժ և հասարակության վստահությունը վայելող 35 կազմակերպությունների, պետական աջակցություն կցուցաբերվի կրթության զարգացման գերակայություններին և սկզբունքներին համապատասխանող միջազգային և տեղական կազմակերպությունների կողմից նախաձեռնված ծրագրերին, որոնք մասնագիտական փորձաքննության արդյունքներով կներառվեն կրթության զարգացման ծրագրերի փաթեթում:
- Օրենքով ամրագրել և երաշխավորել պետական բյուջեի միջոցներից գիտության ֆինանսավորման նվազագույն ծավալը,
- Գիտության բնագավառում իրականացնել կառուցվածքային բարեփոխումներ,
- Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության բազային ֆինանսավորման ծրագրերի մեջ ավելացնել շուկայական պահանջից և պետության զարգացման տեսլականից բխող կիրառական 39 հետազոտությունների մասնաբաժինը,
- Նոր ռազմավարություն մշակել հասարակագիտական, հատկապես՝ հայագիտական հետազոտություններին պետական աջակցությունն առավել արդյունավետ դարձնելու նպատակով,
- Իրականացնել գիտության, գիտական կարիերայի հանրայնացման, գիտնականների աշխատանքի լուսաբանման, գիտական կարիերա ընտրելու խրախուսման լայնածավալ ծրագրեր:
«Պատիվ ունեմ» դաշինք
«Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցություն
Կրթություն և գիտություն
- Շարունակելու ենք բարձրացնել ուսուցիչների մասնագիտական պատրաստվածությունը: Բոլոր ուսուցիչները հնարավորություն կունենան կամավոր ատեստավորում անցնելու միջոցով իրենց աշխատավարձերը բարձրացնել մինչև 50%-ով:
- Ամբողջությամբ փոխելու և ներդնելու ենք նոր դասագրքեր և ուսումնական նյութեր՝ նոր չափորոշիչների համաձայն։ Հանրակրթության հիմնական նպատակներից է լինելու ուսուցման կազմակերպման տարբեր ձևերի, առարկաների բովանդակության յուրացման, ինչպես նաև ուսուցման գործընթացում դաստիարակության միջոցով կարողունակությունների ձևավորումը:
- Շարունակելու ենք կառուցել, հիմնանորոգել և վերանորոգել նախակրթարաններ և մանկապարտեզներ։ Մինչև 2026 թվականը ունենալու ենք առնվազն ևս 300 նորակառույց, վերակառուցված, հիմնանորոգված կամ վերանորոգված մանկապարտեզ և նախակրթարան:
- Շարունակելու ենք դպրոցների կառուցումը, հիմնանորոգումը և վերազինումը։ Մինչև 2026 թվականը ունենալու ենք կառուցված, հիմնանորոգված և նորոգված առնվազն 300 դպրոց։ Մինչև 2026 թվականը հանրապետության բոլոր 1400 դպրոցներում ստեղծելու ենք ժամանակակից բնագիտական և ինժեներական լաբորատորիաներ։
- 2021 թվականի սեպտեմբերից հանրապետության ողջ տարածքում հանրակրթության ոլորտում ապահոված կլինենք համընդանուր ներառականությունը, իսկ նախադպրոցական համակարգի համընդհանուր ներառման գործընթացը ավարտին կհասցնենք մինչև 2023 թվականը: Խթանելու ենք նաև ներառման գործընթացը կրթական մյուս մակարդակներում։
- Ստեղծելու ենք արդյունավետ, բաց, կատարողականի և վերջնարդյունքների վրա հիմնված կառավարման համակարգ կրթության բոլոր մակարդակների համար: 2023 թվականից անցում ենք կատարելու կատարողականի (KPI) և ծրագրային արդյունքների ֆինանսավորմանը:
- Մինչև 2026 թվականը ամբողջությամբ թվայնացնելու ենք կրթական հաստատությունների կողմից տրամադրվող ծառայությունները՝ կրճատելով վարչարարությունը և կոռուպցիոն ռիսկերը: Դիպլոմների և ատեստատների ստացումը, ընդունելության քննությունները և կրթական գործընթացներ կդառնան թվային:
- Զարգացնելու ենք էլեկտրոնային ուսուցման գործիքները:
- Օրենսդրական մեխանիզմներով հնարավորություն ենք տալու քոլեջներին և ուսումնարաններին մասնավոր ընկերությունների հետ համատեղ ստեղծել կառավարման համակարգ/խորհուրդներ և մասնավորի կարիքների հիման վրա պատրաստել համապատասխան կադրեր:
- Ներդնելու ենք մասնագիտական կրթության ոլորտում պետական պատվերի և վճարովի ուսուցման ճիշտ հարաբերակցության սահմանման, ընդունելության տեղերի բաշխման ամբողջական համակարգ՝ աշխատաշուկայի պահանջներից և նոր մասնագիտությունների հեռանկարներից ելնելով:
- Տարբեր միջոցառումներով, այդ թվում՝ պետական պատվերի միջոցով մշակելու և ներդնելու ենք տարածաշրջանային լեզուների մասնագիտացում բուհ-երում: Զարգացնելու ենք տարածաշրջանային լեզուների ուսուցումը և դրան զուգահեռ բարձրացնելու ենք մեդիագրագիտության մակարդակը հանրակրթական հաստատություններում:
- Գիտական կենտրոնները վերազինելու ենք ժամանակակից հետազոտական սարքավորումներով՝ դրանց շուրջ ստեղծելով սարքավորումների համատեղ օգտագործման կենտրոններ:
- Բազային աշխատավարձերի բարձրացմանը զուգընթաց հաստատելու ենք մասնագիտական գործունեության գնահատման նոր սանդղակ, որը կսահմանի գիտական արդյունքի որակի ավելի բարձր նշաձող, կուրվագծի մասնագիտական աճի ուղին:
- Ներդնելու ենք նորարարության և գիտատար ձեռնարկատիրության խթանման և աջակցության մեխանիզմներ` էկոնոմիկայի նախարարության կազմում ստեղծելով գիտությունից նոր բիզնես ոլորտների ստեղծման և բիզնեսից դեպի գիտություն պատվերների իջեցմանն աջակցող կառույց, որը կուսումնասիրի գիտության մեջ առկա և առևտրայնացման պոտենցիալ ունեցող մշակումները և կուղեկցի դրանց առևտրայնացման գործընթացը` տրամադրելով խորհրդատվություն և իրավական աջակցություն:
- Հիմնադրելու ենք ռիսկային նախաձեռնությունների գնահատման և դրանցում ներդրումների ազգային հիմնադրամ` դրան հատկացնելով մինչև 10 մլրդ դրամ դրամագլխային բյուջե:
- Հավելյալ ֆինանսական միջոցներ ենք տրամադրելու հետևյալ առաջատար ուղղություններին՝ տվյալագիտություն, արհեստական բանականություն, քվանտային տեխնոլոգիաներ, խելացի գյուղատնտեսություն, կենսատեխնոլոգիա, նյութագիտություն: Ներգրավելու ենք բուհական-հետազոտական կենտրոններ, շահագրգիռ խմբեր և կազմակերպություններ:
- Մինչև 2024 թվականը ներդնելու ենք գիտության ոլորտի կառավարման էլեկտրոնային հարթակ՝ ռեյտինգային համակարգերի ներմուծմամբ, որը հնարավորություն կընձեռի հետազոտողից մինչև կազմակերպություն բոլոր մակարդակներում իրականացնել կատարողականի գնահատում, ունենալ առաջացած խնդիրների վերհանման ու լուծման մեխանիզմներ:
- Ավելացնելու ենք պաշտպանական և քաղաքացիական նշանակության հետազոտությունների իրականացման համար հատկացվող միջոցների ծավալները և ծրագրերի տևողությունը` ներկայիս 2 տարվա փոխարեն հատկացնելով 3 տարի ժամանակահատված, որի մի մասը կհատկացվի հետազոտությունների արդյունքները արտադրանքի վերածելու աշխատանքներին:
- Մինչև 2026 թվականը հետևողականորեն բարձրացնելու ենք հասարակական և հումանիտար գիտությունների, այդ թվում՝ հայագիտությանը հատկացվող ֆինանսավորումը ավելի քան 2 անգամ՝ 2․3 մլրդ-ից հասնելով շուրջ 5 մլրդ-ի:
- Գիտության ոլորտում երիտասարդների ներգրավման նպատակով շարունակելու ենք կազմակերպել ասպիրանտների հետազոտությունների աջակցության մրցույթներ, արտերկրի առաջատար կենտրոններում ասպիրանտների կամ գիտական աստիճան ունեցողների հետդոկտորական հետազոտությունների մրցութային ծրագրեր, ինչպես նաև իրականացնելու ենք առաջատար կենտրոններում աշխատանքային փորձ ունեցող հայազգի գիտնականների վերադարձի կամ իրենց ղեկավարությամբ հեռավար լաբորատորիաների ստեղծման ծրագրեր:
- Արտերկրի լավագույն գիտական կենտրոններում իրականացնելու ենք գիտաշխատողների վերապատրաստման 6-12 ամիս տևողությամբ ծրագրեր` հատկացնելով շուրջ 2 մլրդ դրամ բյուջե:
Կրթություն և գիտություն
«Պատիվ ունեմ» դաշինք
- Կբազմազանեցվեն կրթական ծրագրերը, կրթության կազմակերպման ձևերն ու մեթոդները, կրթություն ստանալու հնարավոր ճանապարհները:
- Կապահովվի կրթական ծրագրերի ճկունությունը, դրանք սովորողների, նրանց ընտանիքների, համայնքի և տնտեսության կարիքներին համապատասխանեցնելու հնարավորությունները, կընդլայնվեն դպրոցական պարտադիր բաղադրիչով նախատեսված դասընթացները, կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող երեխաների համար անհատական ուսումնական պլանների, մոդուլային ծրագրերի, հոսքային ուսուցման կիրառությունը:
- Միաժամանակ կզարգացվեն կրթության կազմակերպման ձևերը. կընդլայնվեն հեռավար կրթության հնարավորությունները, կներդրվի ոչ ֆորմալ կրթության արդյունքների ճանաչման մեխանիզմ, կապեր կստեղծվեն կրթության ֆորմալ և ոչ ֆորմալ ձևերի միջև, ինչը հնարավորություն կտա կրթական ցանկալի վերջնարդյունքներին հասնելու համար ընտրել առավել հարմար, սեփական հնարավորություններին համապատասխանող ճանապարհ:Կներդրվեն ուսումնական պարապմունքների կազմակերպման ժամանակակից մեթոդներ՝ հնարավորություն ստեղծելով օգտագործել արտադպրոցական ռեսուրսները՝ մշակութային կենտրոններ և այլն:
- Կրթության համակարգի բազմազանեցումը կառնչվի նաև ուսումնական հաստատությունների կազմակերպաիրավական ձևերին: Արդեն իսկ որոշ ուսումնական հաստատություններ վերակազմակերպվել են հիմնադրամների: Կխթանվի ուսումնական հաստատությունների համատեղ հիմնադրման, կառավարման համակարգում սոցիալական գործընկերների մասնակցության հնարավորությունների ընդլայնումը:
- Կարիքներին արդյունավետորեն արձագանքելու նպատակով կամրապնդվեն հետադարձ կապի և սոցիալական երկխոսության մեխանիզմները. պարբերաբար կանցկացվեն հասարակական կարծիքի ուսումնասիրություններ, կստեղծվեն հանրային քննարկման հարթակներ, կբարելավվեն որոշումների կայացման մասնակցային մեխանիզմները:
- Գործընկերային համագործակցություն. մասնավոր հատվածի և քաղաքացիական հասարակության հետ կամրապնդվի գործընկերային համագործակցությունը: Որոշ գործառույթների իրականացումը, կրթաօժանդակ ծառայությունների մատուցումը կփոխանցվի մասնագիտական ոլորտում արհեստավարժ և հասարակության վստահությունը վայելող 35 կազմակերպությունների, պետական աջակցություն կցուցաբերվի կրթության զարգացման գերակայություններին և սկզբունքներին համապատասխանող միջազգային և տեղական կազմակերպությունների կողմից նախաձեռնված ծրագրերին, որոնք մասնագիտական փորձաքննության արդյունքներով կներառվեն կրթության զարգացման ծրագրերի փաթեթում:
- Օրենքով ամրագրել և երաշխավորել պետական բյուջեի միջոցներից գիտության ֆինանսավորման նվազագույն ծավալը,
- Գիտության բնագավառում իրականացնել կառուցվածքային բարեփոխումներ,
- Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության բազային ֆինանսավորման ծրագրերի մեջ ավելացնել շուկայական պահանջից և պետության զարգացման տեսլականից բխող կիրառական 39 հետազոտությունների մասնաբաժինը,
- Նոր ռազմավարություն մշակել հասարակագիտական, հատկապես՝ հայագիտական հետազոտություններին պետական աջակցությունն առավել արդյունավետ դարձնելու նպատակով,
- Իրականացնել գիտության, գիտական կարիերայի հանրայնացման, գիտնականների աշխատանքի լուսաբանման, գիտական կարիերա ընտրելու խրախուսման լայնածավալ ծրագրեր:
«Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցություն
- Շարունակելու ենք բարձրացնել ուսուցիչների մասնագիտական պատրաստվածությունը: Բոլոր ուսուցիչները հնարավորություն կունենան կամավոր ատեստավորում անցնելու միջոցով իրենց աշխատավարձերը բարձրացնել մինչև 50%-ով:
- Ամբողջությամբ փոխելու և ներդնելու ենք նոր դասագրքեր և ուսումնական նյութեր՝ նոր չափորոշիչների համաձայն։ Հանրակրթության հիմնական նպատակներից է լինելու ուսուցման կազմակերպման տարբեր ձևերի, առարկաների բովանդակության յուրացման, ինչպես նաև ուսուցման գործընթացում դաստիարակության միջոցով կարողունակությունների ձևավորումը:
- Շարունակելու ենք կառուցել, հիմնանորոգել և վերանորոգել նախակրթարաններ և մանկապարտեզներ։ Մինչև 2026 թվականը ունենալու ենք առնվազն ևս 300 նորակառույց, վերակառուցված, հիմնանորոգված կամ վերանորոգված մանկապարտեզ և նախակրթարան:
- Շարունակելու ենք դպրոցների կառուցումը, հիմնանորոգումը և վերազինումը։ Մինչև 2026 թվականը ունենալու ենք կառուցված, հիմնանորոգված և նորոգված առնվազն 300 դպրոց։ Մինչև 2026 թվականը հանրապետության բոլոր 1400 դպրոցներում ստեղծելու ենք ժամանակակից բնագիտական և ինժեներական լաբորատորիաներ։
- 2021 թվականի սեպտեմբերից հանրապետության ողջ տարածքում հանրակրթության ոլորտում ապահոված կլինենք համընդանուր ներառականությունը, իսկ նախադպրոցական համակարգի համընդհանուր ներառման գործընթացը ավարտին կհասցնենք մինչև 2023 թվականը: Խթանելու ենք նաև ներառման գործընթացը կրթական մյուս մակարդակներում։
- Ստեղծելու ենք արդյունավետ, բաց, կատարողականի և վերջնարդյունքների վրա հիմնված կառավարման համակարգ կրթության բոլոր մակարդակների համար: 2023 թվականից անցում ենք կատարելու կատարողականի (KPI) և ծրագրային արդյունքների ֆինանսավորմանը:
- Մինչև 2026 թվականը ամբողջությամբ թվայնացնելու ենք կրթական հաստատությունների կողմից տրամադրվող ծառայությունները՝ կրճատելով վարչարարությունը և կոռուպցիոն ռիսկերը: Դիպլոմների և ատեստատների ստացումը, ընդունելության քննությունները և կրթական գործընթացներ կդառնան թվային:
- Զարգացնելու ենք էլեկտրոնային ուսուցման գործիքները:
- Օրենսդրական մեխանիզմներով հնարավորություն ենք տալու քոլեջներին և ուսումնարաններին մասնավոր ընկերությունների հետ համատեղ ստեղծել կառավարման համակարգ/խորհուրդներ և մասնավորի կարիքների հիման վրա պատրաստել համապատասխան կադրեր:
- Ներդնելու ենք մասնագիտական կրթության ոլորտում պետական պատվերի և վճարովի ուսուցման ճիշտ հարաբերակցության սահմանման, ընդունելության տեղերի բաշխման ամբողջական համակարգ՝ աշխատաշուկայի պահանջներից և նոր մասնագիտությունների հեռանկարներից ելնելով:
- Տարբեր միջոցառումներով, այդ թվում՝ պետական պատվերի միջոցով մշակելու և ներդնելու ենք տարածաշրջանային լեզուների մասնագիտացում բուհ-երում: Զարգացնելու ենք տարածաշրջանային լեզուների ուսուցումը և դրան զուգահեռ բարձրացնելու ենք մեդիագրագիտության մակարդակը հանրակրթական հաստատություններում:
- Գիտական կենտրոնները վերազինելու ենք ժամանակակից հետազոտական սարքավորումներով՝ դրանց շուրջ ստեղծելով սարքավորումների համատեղ օգտագործման կենտրոններ:
- Բազային աշխատավարձերի բարձրացմանը զուգընթաց հաստատելու ենք մասնագիտական գործունեության գնահատման նոր սանդղակ, որը կսահմանի գիտական արդյունքի որակի ավելի բարձր նշաձող, կուրվագծի մասնագիտական աճի ուղին:
- Ներդնելու ենք նորարարության և գիտատար ձեռնարկատիրության խթանման և աջակցության մեխանիզմներ` էկոնոմիկայի նախարարության կազմում ստեղծելով գիտությունից նոր բիզնես ոլորտների ստեղծման և բիզնեսից դեպի գիտություն պատվերների իջեցմանն աջակցող կառույց, որը կուսումնասիրի գիտության մեջ առկա և առևտրայնացման պոտենցիալ ունեցող մշակումները և կուղեկցի դրանց առևտրայնացման գործընթացը` տրամադրելով խորհրդատվություն և իրավական աջակցություն:
- Հիմնադրելու ենք ռիսկային նախաձեռնությունների գնահատման և դրանցում ներդրումների ազգային հիմնադրամ` դրան հատկացնելով մինչև 10 մլրդ դրամ դրամագլխային բյուջե:
- Հավելյալ ֆինանսական միջոցներ ենք տրամադրելու հետևյալ առաջատար ուղղություններին՝ տվյալագիտություն, արհեստական բանականություն, քվանտային տեխնոլոգիաներ, խելացի գյուղատնտեսություն, կենսատեխնոլոգիա, նյութագիտություն: Ներգրավելու ենք բուհական-հետազոտական կենտրոններ, շահագրգիռ խմբեր և կազմակերպություններ:
- Մինչև 2024 թվականը ներդնելու ենք գիտության ոլորտի կառավարման էլեկտրոնային հարթակ՝ ռեյտինգային համակարգերի ներմուծմամբ, որը հնարավորություն կընձեռի հետազոտողից մինչև կազմակերպություն բոլոր մակարդակներում իրականացնել կատարողականի գնահատում, ունենալ առաջացած խնդիրների վերհանման ու լուծման մեխանիզմներ:
- Ավելացնելու ենք պաշտպանական և քաղաքացիական նշանակության հետազոտությունների իրականացման համար հատկացվող միջոցների ծավալները և ծրագրերի տևողությունը` ներկայիս 2 տարվա փոխարեն հատկացնելով 3 տարի ժամանակահատված, որի մի մասը կհատկացվի հետազոտությունների արդյունքները արտադրանքի վերածելու աշխատանքներին:
- Մինչև 2026 թվականը հետևողականորեն բարձրացնելու ենք հասարակական և հումանիտար գիտությունների, այդ թվում՝ հայագիտությանը հատկացվող ֆինանսավորումը ավելի քան 2 անգամ՝ 2․3 մլրդ-ից հասնելով շուրջ 5 մլրդ-ի:
- Գիտության ոլորտում երիտասարդների ներգրավման նպատակով շարունակելու ենք կազմակերպել ասպիրանտների հետազոտությունների աջակցության մրցույթներ, արտերկրի առաջատար կենտրոններում ասպիրանտների կամ գիտական աստիճան ունեցողների հետդոկտորական հետազոտությունների մրցութային ծրագրեր, ինչպես նաև իրականացնելու ենք առաջատար կենտրոններում աշխատանքային փորձ ունեցող հայազգի գիտնականների վերադարձի կամ իրենց ղեկավարությամբ հեռավար լաբորատորիաների ստեղծման ծրագրեր:
- Արտերկրի լավագույն գիտական կենտրոններում իրականացնելու ենք գիտաշխատողների վերապատրաստման 6-12 ամիս տևողությամբ ծրագրեր` հատկացնելով շուրջ 2 մլրդ դրամ բյուջե: